Bayram hazırlıklarına enflasyon darbesi

Kurban Bayramı arifesinde yurttaşlar yüksek enflasyon nedeniyle alışverişte zorlanıyor, otobüs biletleri gidiş geliş binlerce TL’yi buluyor. Kurbanlıklar ise geçen seneki fiyatlarının en az iki katı.

Andaç Aydın ARIDURU – İstanbul – evrensel

Bugün Kurban Bayramı arifesi. Vatandaşlar bayram için son hazırlıklarını tamamlayacak. Ancak bu bayramın hazırlıkları yüksek enflasyon karşısında yerinde sayan ücretler nedeniyle geçtiğimiz yıllardaki bayramlardan daha fazla zorluyor. Bayramlık kıyafet alışverişinden şekere, otobüs ya da uçak biletinden kurban eti fiyatlarına her şey ateş pahası.Her dönem olduğu gibi bu yıl da Eminönü İstanbul’da bayram alışverişinin en önemli merkezi. Kalabalık var ancak çoğunluk fiyatlara bakıp geçiyor. Alışverişe gelenler enflasyonun etkisiyle fiyatların geçen yıla göre neredeyse iki kat arttığını söylüyor ve en ucuzunu aramaya devam ediyor.

“KARTLARLA GEÇİNİYORUZ”

Mahmutpaşa Yokuşu’nda bayramlık kıyafet fiyatları geçen seneye göre ikiye katlanmış. En ucuz ayakkabı 300 TL civarında. Tişört fiyatları ise 150 TL’den başlıyor. Yokuş boyunca süren pazarlıklarda nakit ve kredi kartı arası fiyat farkı soruluyor. Bir esnaf ödemelerin büyük bölümünün kredi kartlarıyla yapıldığını söylüyor. Alışverişini kartla yapan bir yurttaş da “Nakit yok ki ödeyelim, zaten kartlarla geçiniyoruz” diyor. Esnaf müşterilerin genelinin durumunu şöyle özetliyor: “Çoğu kişi bir şeyler beğeniyor aslında ama fiyatını öğrenince kaçıyor.”

“UCUZ OLSUN DİYE…”

Mısır Çarşısı’na ilerliyoruz. Tatlı, şeker ve çikolata fiyatları da enflasyondan payını almış. 1 kilogram karışık kuruyemiş bin 100 TL’den satılıyor. Alışverişe gelenler “En ucuza nereden bulurum?” sorusuyla dükkan dükkan geziyor.

Bir yurttaş “Geçen sene 400 TL’ye aldığım cevizli baklava şimdi 800 TL olmuş. İçinde mısır şurubu mu var ne var onu da bilmiyoruz artık. Bazı yerlerde 1200 TL’ye kadar çıkıyor fiyatlar. Biz ucuz olsun diye düşük kaliteli ürünlere bakıyoruz” diye anlatıyor durumunu.Asgari ücrete çalıştığını söyleyen bir yurttaş da “Geçen sene temmuz ayında ara zam yapılmıştı, bu sene de yapılması lazım yoksa enflasyon yüzünden kuru ekmeğe talim edeceğiz” dedi. Esnaf fiyatlardaki artışın satışları da düşürdüğünü ifade ediyor. Bir esnaf geçen sene çikolata, lokum tezgahı açan arkadaşlarının ya yerlerini küçülttüğünü ya tezgahları boşalttığını söylüyor.

KURBAN PAZARINDA BESİCİ DE ALICI DA MUTSUZ

Hayvan pazarı — Fotoğraf: Andaç Aydın Arıduru/Evrensel

Kurbanlık hayvan pazarlarında da durum farksız. Avcılar’daki kurban pazarındayız. Besiciler girdi maliyetlerinin yüksekliğinden, alıcılar yüksek fiyatlardan şikayetçi. Kurban fiyatları da geçen seneye göre neredeyse iki katına çıkmış. Küçükbaş hayvanlar 15-25 bin TL, büyükbaş hayvanlar ise 70-150 bin TL arasında alıcı bekliyor. Gazetemize konuşan besiciler yem, ilaç ve nakliye masraflarının neredeyse 3 katına çıktığını ve bunun da fiyatlara yansıdığını belirtiyor. Bir besici “Ben hayvanı buraya getirebilmek için 12 bin TL masraf yaptım. Kesim tesisleri de 15 bin TL civarında alım yapıyor, hiç getirmeseydik masraf etmemiş olurduk” dedi. Geçen sene 144 çadırda satış yapıldığı belirten bir başka besici “Bu sene 100 çadır kurulmuş. Gördüğüm kadarıyla 88 çadır dolu” diye karşılaştırma yaptı.

ALICILARIN ÖNCELİĞİ UCUZLUK

Pazara kurbanlık almaya gelen yurttaşlar için ise en büyük öncelik cepteki bütçeye uygun bir hayvan bulabilmek. Küçükbaş hayvan almak isteyen bir yurttaş, “Eskiden hayvanın cinsine, yaşına, neyle beslendiğine dikkat ederdik, şimdi 20 bin TL bütçemiz var, göze en iyi görüneni seçmeye çalışacağız” dedi. Geçen seneye nazaran fiyatların neredeyse 3 katına çıktığını söyleyen bir başka yurttaş ise “Sözde hayvancılık ülkesiyiz. Kurbanlık almak artık hayal. Çoğu insan bayramda aldığı hayvanı buzdolabına atıp bir sene tüketiyor” ifadelerini kullandı.

CEMAATLER TİCARET YAPIYOR

Kurban pazarının gündemlerinden biri ise cemaatler eliyle yapılan hisseli kurban satışı. Cemaatlerin büyük paralara kurban pazarlarından toplu alımlar yoluyla indirim elde ettiğini, aradaki farkla fazladan alınan hayvanların ise kesim tesislerine satılarak haksız gelir elde ettiğini söyleyen bir besici “İki üç senedir elimizden ucuza mal alıyorlar; insanlardan ‘sevap’ için topladıkları parayla ticaret yapıyorlar” dedi.

MEMLEKETE GİDİP DÖNMEK BÜTÇEYİ ÇÖKERTİYOR

İstanbul Esenler otogarında otobüs bekleyen yurttaşlar

Bayramı memlekette ya da tatil yaparak geçirmek de kolay olmadı. Esenler Otogarında yurttaşların hemen hepsi bilet fiyatlarından şikayetçi. Üstüne biletlere bindirilen bayram zammı pek çok kişiyi kıpırdayamaz hale getirmiş. Emeklilere yapılacağı öne sürülen yüzde 20’lik bilet indiriminin de otobüs firmalarının çoğu tarafından uygulanmadığı görülüyor. Geçtiğimiz ay İstanbul-Ankara seferlerinin fiyatları 350-500 TL arasında değişirken bayram arifesi aynı biletler 400-600 TL arasında satılıyor. İstanbul-İzmir biletleri 800-1000 TL; İstanbul-Elâzığ seferleri ise 1500-1700 TL arasında değişen fiyatlara satılıyor. Bayramdan önce bilet arayan yolcular fiyatlardaki artışlara tepki gösteriyor.

“ENFLASYON VE FIRSATÇILIK”

Denizli’ye giden bir yurttaş “800 TL’ye bilet bulabildim, geçen sene fiyatlar neredeyse yarısıydı. Bayramın yaklaşmasıyla fiyatlara zam yapmışlar” diyerek artışı hem enflasyona hem de bayram fırsatçılığına bağlıyor. Fiyatların düzenlenmesi, otobüslerin denetlenmesi talepler arasında. İzmir’e gitmek için 1200 TL’ye bilet aldığını söyleyen bir yurttaş ise “Bayram zamanlarında insanlar otobüse binmeye mecbur diye firmalar istedikleri fiyattan bilet satıyorlar” dedi.Bayramda Malatya’ya gitmek için bilet aradığını söyleyen bir emekli de “Bakan fiyatlarda yüzde 20 indirim uygulanacağını söyledi ama şu ana kadar kimse indirim yapmadı” dedi. Otobüs firmaları ya uygulamanın başlamadığını söylüyor ya sadece ek seferler kaldığını ve ek seferlerde indirim olmadığını ileri sürüyor. Yurttaş “Zaten 10 bin TL emekli maaşım var, 3200 TL yol masrafı yapmak ağır geliyor. Ay sonunu getiremiyoruz” diyerek şirketlere de iktidara da tepki gösterdi.